Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và Tổng cục Giám sát chất lượng, kiểm nghiệm và kiểm dịch Trung Quốc đã thống nhất ký kết Nghị định thư vào ngày 30/5/2016 và có hiệu lực ngay sau khi ký kết.
Đây là Nghị định sửa đổi một số điều Nghị định thư này đã được ký vào ngày 7/10/2004, trong đó, có một điều khoản yêu cầu khi gạo xuất khẩu sang Trung Quốc ngoài vấn đề kiểm dịch thực vật, phải được xử lý bằng phương pháp xông hơi tiệt trùng và do một đơn vị thuộc Nhà nước thực hiện. Khi đó, Công ty Cổ phần Khử trùng Việt Nam (VFC) trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, được giao thực hiện; Tuy nhiên vài năm trở lại đây, công ty này đã chuyển đổi hình thức sở hữu và phía Trung Quốc lấy lý do này để yêu cầu hai bên phải sửa đổi lại Nghị định thư.
Trong thời gian sửa đổi Nghị định thư, VFC vẫn thực hiện công tác khử trùng nhưng dưới sự giám sát của Công ty Giám định Trung Quốc (CIC). Điều này gây mất thời gian, đội chi phí lên rất nhiều và đẩy công tác xuất khẩu gạo vào thế bị động. Do đó, Nghị định thư mới được ký kết đã gỡ khó cho hoạt động xuất khẩu gạo sang thị trường này. Đặc biệt, điều 5 và điều 6 của Nghị định này quy định rõ việc giám sát quá trình khử trùng gạo xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ do Cục Bảo vệ thực vật thực hiện thay vì phải lệ thuộc vào sự giám sát của một công ty Trung Quốc.
Cục Bảo vệ Thực vật đã chỉ định 9 đơn vị khử trùng và phối hợp với VFA lập danh sách doanh nghiệp có đủ điều kiện xuất khẩu sang Trung Quốc để Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn gửi cho phía Trung Quốc thẩm định và công nhận. Trong trường hợp nếu các lô hàng gạo xuất khẩu có vi phạm, ví dụ như có sâu mọt, lập tức họ dừng ngay, không cho xuất tiếp. Tuy nhiên, phía Việt Nam yêu cầu phía Trung Quốc khi phát hiện sai phạm thì thông báo cho Chính phủ Việt Nam. Phía Việt Nam sẽ có biện pháp khắc phục. Phía Trung Quốc cũng đã có kế hoạch sang kiểm tra vùng trồng, nhà máy chế biến, kho gạo của các doanh nghiệp.
Hiện có 131 doanh nghiệp Việt Nam có đủ điều kiện xuất khẩu gạo sang Trung Quốc, trong đó có khoảng 30-40 doanh nghiệp xuất khẩu nhiều sang thị trường này. Việc áp dụng Nghị định thư ký ngày 30/5/2016 sẽ tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc được tốt hơn. Hiện phía Trung Quốc cũng đang siết chặt và hạn chế việc nhập khẩu qua đường tiểu ngạch.
Doanh nghiệp cần lưu ý
Trong xu thế phát triển hội nhập hiện nay, việc kiểm dịch là một yêu cầu bắt buộc các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam phải đáp ứng, thực hiện. Đây là yêu cầu không phải chỉ riêng của thị trường Trung Quốc mà nhiều nước cũng vậy, chỉ là cách làm mỗi nước sẽ khác nhau. Việc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ký Nghị định thư về kiểm dịch gạo và cám gạo với Trung Quốc là bước tiến lớn và tạo rất nhiều thuận lợi cho các doanh nghiệp, đảm bảo tính minh bạch khi kinh doanh, xuất khẩu sang thị trường này. Đây cũng bước khởi động rất quan trọng giúp các doanh nghiệp nhận thức được trách nhiệm của mình từ khâu gieo trồng cho đến khâu xay xát, chế biến, tuân thủ những tiêu chuẩn, quy định đó thì sẽ giảm được những rủi ro khi xuất gạo và cám gạo sang thị trường Trung Quốc cũng như các thị trường khác.
Trong Nghị định thư có một số tiêu chuẩn, tiêu chí được quy định rất rõ và các doanh nghiệp sẽ ý thức được điều đó, việc xuất khẩu qua cảng người mua sẽ hạn chế được rủi ro. Đa phần các doanh nghiệp đều bán theo hình thức FOB, tuy nhiên, để thiết lập quan hệ hợp tác làm ăn lâu dài, doanh nghiệp vẫn là người chịu trách nhiệm sản phẩm đến cảng đến, thậm chí đến tay người tiêu dùng.
Những chi phí phát sinh khi áp dụng Nghị định thư như chi phí xông trùng, khử trùng các loại gạo, cám gạo trước khi đưa đi xuất khẩu chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ trong chi phí xuất khẩu, trung bình khoảng 25 USD/tấn. Các doanh nghiệp muốn xuất khẩu sang Trung Quốc phải tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu trong Nghị định thư. Nếu vi phạm có khi doanh nghiệp sẽ bị cảnh cáo cấm xuất sang Trung Quốc và ảnh hưởng chung đến cả ngành khi xuất khẩu sang thị trường này. Hiện Trung Quốc vẫn đang là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm trên 30% thị phần xuất khẩu gạo của Việt Nam./.
Trích nguồn VPCP
